Autor: dr Ewa Łodygowska, psycholog
Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – ważne definicje (Seligman, 2003)
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (inaczej: nerwica natręctw, zespół anankastyczny, nerwica anankastyczna [obsessive-compulsive disorder – OCD]) – to zaburzenie, którego cechą charakterystyczną jest występowanie obsesji i/lub kompulsji, którym trudno się oprzeć, ponieważ próba powstrzymania się od nich wiąże się z narastającym lękiem, niepokojem, napięciem, cierpieniem.
- Obsesje – to powracające myśli, wyobrażenia lub impulsy, które przenikają do świadomości, często są niespójne i trudno się ich pozbyć lub nimi kierować.
- Kompulsje – są to reakcje na obsesyjne myśli, polegające na sztywnych rytuałach (tj. mycie rąk, sprawdzanie, wymazywanie) lub na czynnościach umysłowych (liczenie, modlitwa albo powtarzanie słów w myślach), które człowiek czuje się zmuszony wykonywać w reakcji na obsesje.
Częstość występowania
- Rozpoznanie u 2 do 3% dorosłych (Seligman, 2003)
- Kobiety dwukrotnie częściej podatne na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
- Mężczyźni – częściej występują kompulsje, kobiety – obsesje (Mancini i in., 1999)
- Gdy zaburzenie to występuje w rodzinie, ryzyko jego rozwoju jest większe i sięga nawet 9–10%
- U chłopców zaczynają się w dzieciństwie i wczesnej adolescencji, u kobiet – we wczesnej dorosłości
- Obsesje i kompulsje zwykle powstają stopniowo
- Czasami zaburzenia mogą się pojawiać po traumatycznym doświadczeniu, jak gwałt powodujący obsesję brudu i czyszczenia (Da Silva, I999).
Objawy
| obsesje | kompulsje |
| ◊ powracające, uporczywe myśli, które pacjent rozpoznaje jako natrętne i niepożądane oraz powodujące lęk lub złe samopoczucie
◊ myśli, impulsy lub wyobrażenia, które nie wynikają tylko z przesadnej troski o sprawy życia codziennego ◊ człowiek cierpiący na obsesje wie, że są to wytwory umysłu, a także, że są one przesadne i nieracjonalne. Taka osoba uznaje takie myśli za niepożądane, więc stara się je wypierać lub zastępować ◊ obsesje budzą niechęć i zakłócają świadomość ◊ obsesje biorą się z wnętrza, a nie z sytuacji zewnętrznej ◊ obsesje trudno jest opanować, natomiast od natrętnych myśli można łatwo się oderwać i pomyśleć o czymś innym |
◊ powtarzające się zachowania lub czynności psychiczne, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać w reakcji na obsesję lub zgodnie z regułami, których musi ściśle przestrzegać;
◊ osoba czuje, że musi te czynności wykonywać w reakcji na obsesje. W ten sposób osoba ta przeciwdziała złemu samopoczuciu czy pewnym groźnym zdarzeniom lub sytuacjom. Działanie te nie są jednak adekwatne ani realistycznie powiązane z tym, czemu mają zapobiegać ◊ natrętne sprawdzanie ◊ nawracające czyszczenie, mycie, układanie ◊ czynności złożone, przypominające dziwaczne rytuały
|
Dodatkowe objawy
- objawy zaburzeń lękowych
- objawy depresji
- depersonalizacja i derealizacja
- tiki
- bakcylofobia
Przebieg
- niepokój wewnętrzny;
- umiarkowana reakcja pogotowia – złe przeczucia i obawy;
- rytuał (kompulsje) jako przezwyciężenie lęku;
- powstrzymanie kompulsywnego rytuału = rozdrażnienie, lęk;
- odprężenie się jest możliwe tylko dzięki poddaniu się kompulsjom.
Skutki
- postrzeganie swoich zachowań jako przesadnych I nieracjonalnych;
- złe samopoczucie;
- utrata czasu;
- trudności w codziennym życiu, funkcjonowaniu zawodowym (lub szkolnym) bądź normlanych działaniach i kontaktach społecznych
Leczenie:
- terapia farmakologiczna
- terapia behawioralna – stosowanie 3 podstawowych technik behawioralnych:
- ekspozycja
- zapobieganie reakcjom
- modelowanie
efekty: ustępowanie obsesyjnych myśli, kompulsywnych rytuałów i lęku.
_______________________________________
Literatura: Seligman, Walker, Rosenhan (2003): „Psychopatologia”, Wydawnictwo Zysk i S-ka
psychologia i ty 
Dyskusja
Możliwość komentowania jest wyłączona.